Operamagazine, 28 november 2010

Jordi Kooiman

Kaufmanns Werther-triomf op dvd

Begin dit jaar gaf Jonas Kaufmann een memorabele vertolking van Massenets Werther in de Parijse Opera. Decca heeft zijn sublieme roldebuut op dvd uitgebracht. Om niet te vergeten. Hoewel hij al heel wat jaren op het operatoneel staat, is de ster van Jonas Kaufmann met name de afgelopen seizoenen ongekend hoog gerezen. Ik denk dat je hem gerust één van de grootste tenoren van dit moment kan noemen. De laatste tijd zong de tenor heftige rollen als Cavaradossi, Don José en Lohengrin. En te midden van die slopende partijen maakte hij in januari dit jaar zijn debuut als Werther bij de Opéra National de Paris. Het werd een triomf: het publiek stond op de stoelen, de pers prees hem de hemel in. Dat verraste mij wel enigszins. Ik had Kaufmann met zijn robuuste ‘verismo-stem’ niet direct aangezien voor de door liefde bevangen dromer Werther. Maar gelukkig vergiste ik me daar volledig in. Kaufmann liet voor mijn gevoel een ideale stem voor de rol horen. Als hij zijn enorme kracht beteugelde, werd zijn zang van een poëtische schoonheid; lieflijk en fluweelzacht. Als hij zich echter liet gaan, gierden de emoties door zijn strot. ‘Sturm und Drang’ ten voeten uit. Door deze twee kanten geweldig te mengen, gaf Kaufmann zijn karakter diepgaand en intens vorm. Het leed lag dik uitgesmeerd over zijn stembanden. Met als absolute hoogtepunt zijn sterfscène, waarin hij uiterst fragiel zijn laatste zinnen zong, een werkelijke laatste ademtocht. Lijden op z’n mooist. De regie van Benoît Jacquot (in 2004 in Londen gemaakt) gaf Kaufmann ook alle ruimte om zijn rol op persoonlijke wijze vorm te geven. Jacquot gebruikte sobere, ruime decors. Bij hem geen enkele poespas: alles draaide om de karakters, hun onderlinge relaties en hun gevoelens. Ik genoot van de rust en ruimte die dat op het toneel bracht. Meer dan ruimte creëren hoefde Jacquot ook niet te doen. De muzikale topkwaliteit vulde de plaatjes wel in. Want ook naast Kaufmann was de kwaliteit hoog. Sophie Koch zong een dramatische Charlotte. Ik vond haar soms wat zwaar en stroperig, maar intensiteit kwam ze allerminst tekort. Haar echtgenoot Albert was de voortreffelijke Ludovic Tézier. Zijn beheerste, moeiteloze zang en delicate geluid gaven hem een sympathiek, hoffelijk gezicht en creëerde tegelijkertijd een groot contrast tussen hem en Werther. Sophie werd heerlijk vertolkt door Anne-Catherine Gillet. Met haar vlinderlichte klank, vogelvlugge vibrato en stralende hoogte was ze als een zonnestraal die af en toe het drama verlichtte. Op de bok stond de oude maestro Michel Plasson, bekend van zijn fijne gevoel voor het Franse repertoire. Meer dan dertig jaar geleden stond hij Werther al te zwaaien, bijvoorbeeld met Alfredo Kraus in de hoofdrol. Je kon het horen. De muziek leek in zijn hart besloten, zo fijngevoelig schilderde hij de partituur voor je ogen. Er was eigenlijk maar één onderdeel van de voorstelling dat me tegenstond: de frustrerende tv-regie. Vooral het eerste uur werd voor mij verziekt doordat de man achter de knoppen het heel interessant vond om voortdurend achter de coulissen te filmen. Ongeveer iedere entree van de solisten zag je aankomen doordat de solist eerst achter de schermen gefilmd werd. Weg magie, weg illusie. Je hoopt dat je meegesleept wordt in het verhaal, dat je er zo in opgaat dat je vergeet waar je bent. Maar door de tv-regisseur werd je om de haverklap weer onder de neus gewreven dat je naar een theaterstuk zat te kijken, waar heel veel achter de schermen gaande was. Leuk en aardig als ‘making of’-materiaal of pauzeprogramma tussen de aktes, maar niet tijdens de voorstelling zelf. Alsof je naar een film zit te kijken en de cameramannen telkens het beeld doorkruisen. Maar goed, laat het de pret niet drukken: Kaufmanns Werther is memorabel en dus niet alleen niet te vergeten, maar ook niet te missen. Aanbevolen!