Kwadratuur.be, 19/01/2010

Bart Cypers

Jonas Kaufman

Franz Schubert, Ludwig van Beethoven, Richard Wagner, Wolfgang Amadeus Mozart

De Duitse tenor Jonas Kaufmann is al lang geen onbekende meer op de grote operapodia en een eerste solo-cd die hij bij Decca uitbracht, presenteerde een verzameling uittreksels uit opera's van Puccini, Bizet, Wagner en enkele anderen. Voor zijn tweede cd keerde Kaufmann echter terug naar zijn eigen Duitse operarepertoire. Richard Wagner staat daarin centraal, met telkens twee aria's uit 'Lohengrin' en 'Parsifal' en eentje uit 'Die Walküre' maar verder werd gekozen uit bekend en minder bekend materiaal uit vroegere Duitse opera's: Beethovens 'Fidelio', Mozarts 'Die Zauberflöte' en twee van Schuberts haast nooit gespeelde opera's 'Fierrabbas' en 'Alfonso und Estrella'. Juist hoe veelzijdig en genuanceerd Jonas Kaufmann kan zingen, illustreren de Wagner-aria's op deze cd. Losse aria's zijn natuurlijk minder zwaar om te zingen dan de volledige opera maar het blijft toch opvallend hoe soepel en ook hoe verstaanbaar Kaufmann Wagners muziek (met zijn – onverdiende – reputatie voor bombast) kan brengen. Deze Wagner valt zelfs zonder tekstboekje perfect te volgen voor wie wat met Duits vertrouwd is. Kaufman is een zeldzame tenor die zelfs in een overweldigende 'forte' dynamiek nooit storend luid of gedwongen gaat klinken. Stille passages, zoals het begin van de tedere aria 'Mein lieber Schwan!' uit 'Lohengrin' verdienen zonder meer speciale vermelding. Bovendien blijft een natuurlijk, op spreekritme geënte lezing van de tekst centraal staan en dat zorgt ervoor dat Wagners climaxen nergens gratuit gaan klinken, alsof Kaufmann eventjes wil uitpakken met de decibels die zijn stem kan voortbrengen. Hier hoort men echter hoe nauw recitatief, met zijn verhalende manier van zingen en aria, waar melodie centraal staat, bij Wagner met elkaar verbonden zijn. Schuberts opera's vormen een vergeten aspect van deze grote liedcomponist en de twee aria's uit 'Fierrabbas' en 'Alfonso und Estrella' die Kaufmann hier zingt, lijken vaak dan ook meer op typische Schubert-liederen, zij het dan met orkestbegeleiding, dan op traditionele opera-uittreksels. Ze vereisen het soort van soepele, vederlichte stembeheersing die Kaufmann goed ligt. De aria 'In tiefbewegter Brust' uit 'Fierrabbas' bevat echter ook het soort van lichtvoetige, goedgehumeurde melodietjes en begeleiding ij de houtblazers die zo uit een Mozart opera hadden kunnen komen. Mozart zelf is vertegenwoordigd door twee aria's uit 'Die Zauberflöte', namelijk het bekende 'Dies Bildnis ist bezaubernd schön' en de langere scène 'Wie stark ist nicht dein Zauberton', met een gastrol voor bariton Michael Volle, die de edele prins Tamino duidelijk maakt dat hij door de Koningin van de Nacht om de tuin is geleid. Het Mahler Chamber Orchester zorgt voor een gedroomde begeleiding bij Kaufmanns prachtige prestatie. Niet alleen ondersteunen de verschillende instrumentale solisten de zanger uitstekend maar dirigent Claudio Abbado brengt zoals steeds een heerlijk gevoel voor energie en drama over. Luister maar naar hoe snijdend pijnlijk het begin van Beethovens aria 'Gott! Welch Dunkel hier!' uit 'Fidelio' uitgevoerd wordt. Het slot van 'Nur eine Waffe taugt' uit 'Parsifal' illustreert goed hoe magisch Claudio Abbado kan werken met een orkest – in de warme, perfect natuurlijk en perfect uitgebalanceerde orkestklank waarin het koor zich zonder moeite kan invoegen. Zowel wat keuze van stukken betreft als wat de uitvoering betreft is deze cd een schot in de roos. De selectie van Duitse tenoraria's, die de nadruk legt op Wagner maar verder graaft in Wagners stilistische wortels (het Duitse Singspiel, de muziek van Beethoven en het Lied van Schubert) is opmerkelijk coherent. De uitvoering, met Jonas Kaufmanns verrukkelijk smaakvolle tenorstem en een van de beste dirigenten en kamerorkesten ter wereld, kan niet gemakkelijk overtroffen worden.