Operamagazine.nl, 8 oktober 2009

Jordi Kooiman

Jonas Kaufmann is ruwe schoonheid

In de tenor van Jonas Kaufmann gaat een bijna brute kracht schuil. Alsof hij zo uit de wilde natuur van het schilderij van Caspar David Friedrich op de cover van zijn nieuwe cd is gestapt. ’t Is mooi. Uniek vooral.

Jonas Kaufmann maakt furore in de operawereld. Bij de grote operahuizen is hij inmiddels een welkome gast. Zijn eerste album bij Decca vulde hij met bekende tenoraria’s. Voor zijn tweede album heeft hij gekozen om geheel Duits te gaan, met aria’s van Mozart, Schubert, Beethoven en Wagner. Het is een teken van de ‘spectaculaire diversiteit’ van Kaufmanns rollen, aldus de begeleidende tekst bij de cd. Divers zijn de rollen zeker, maar zijn stem zelf is in alle partijen van eenzelfde karakter. En eenzelfde pracht. Eén van de rollen die Kaufmann op zijn cd zingt, is Siegmund uit Die Walküre. Hij omschrijft het zelf als bijna ‘baritenor’. Precies de term die ik voor zijn stem zou gebruiken. Als Kaufmann sommige aria’s inzet – zoals de eerste, ‘In fernem land’ uit Wagners Lohengrin – denk je dat je met een bariton te maken hebt. Kaufmanns stem is diep en krachtig. Bruut, mannelijk, heroïsch. Hij bezit een bepaalde natuurkracht waarin zijn timbre volledig ondergedompeld is. Zelfs als hij zijn volume tot intiem pianissimo terugbrengt, blijft dat karakter in zijn stem doorklinken. Het maakt zijn tenor uniek, ‘anders dan anders’. Persoonlijk vind ik hem daardoor wat minder in de muziek van Mozart. Ik hoor liever een wat gepolijstere tenor. Maar in Wagner en ook in de heftige partijen van Schubert en Beethoven komt zijn zang volledig tot bloei. Het crescendo aan het begin van zijn aria uit Beethovens Fidelio is dondersknap en zijn twee fragmenten uit Lohengrin zijn wonderschoon. Soms klinkt het wel alsof hij zware inspanningen moet doen om zijn hoge noten te grijpen – als een bariton die heel hoog probeert te zingen. Maar aan de andere kant draagt dat ook bij aan de heftigheid in zijn zang. Kaufmann mag zich gelukkig prijzen met de begeleiding van het Mahler Chamber Orchestra onder leiding van de ervaren Claudio Abbado. Het orkest weet iedere aria sterk te kleuren, en die sfeer seconde voor seconde vast te houden. Zanger en orkest hebben zo een mooi gekleurd album weten te produceren. Een album dat perfect past bij de ongerepte natuur op het schilderij van Caspar David Friedrich (‘De wandelaar boven de nevelen’). Ik moet zeggen dat ik even moest wennen aan het ruwe karakter van Kaufmanns stem. Maar uiteindelijk kan ik niets anders concluderen dan dat het ruwe schoonheid is. Bravo.